1695 yılında II. Mustafa tahta çıktığında
her şeye rağmen ataları gibi
ordunun başında sefere çıktı.
Başarılıda oldu.
Lakin başarının sürekliliği sağlanamadı.
1699 yılında aynı padişah
Karlofça anlaşmasını imzaladı.
İmparatorluğun yükselme dönemini kapatıp
duraklama dönemini başlattı.
Karlofça Osmanlının
duraklama döneminin başlangıcıdır.
Duraklamayı gerileme,
onu da yıkım takip etmiştir.
1699–1922 yılları arasında geçen
223 yıllık bu
duraklama
gerileme
ve yıkım döneminin ortak özelliği,
hep savunma yapmamız,
savunmada kalmamızdır.
Bu savunma siyaseti
imparatorluğu 20 milyon kilometre karelik coğrafyadan
Mondros noktasında iç Anadolu’nun dar alanına sıkıştırmıştır.
Tarihi gelişimini çağın ruhuna uygun biçimde
coğrafi genişleme üzerine kuran
imparatorluğun toprak kaybetmeye başlaması,
önce ezberinin,
arkasından ise kimyasının bozulması demekti.
Öyle oldu
223 yıl sonra bir başka Mustafa
milletin bu makûs talihine son verdi.
30 Agustus 1922 de
gene ataları gibi ordusunun başında
imparatorluğun son taarruz savaşını yaptı.
İç Anadolu ya sıkıştırılan Türk milletine
876 milyon kilometre karelik bir alan açtı.
II. Mustafa;nın
223 yıl önce
iyi niyetlerle başlatıp sonunu getiremediği süreci
Mustafa Kemal 223 yıl sonra
yeniden deneyip başararak
ve başarıyı kalıcı kılmak için
milleti ve devleti dönüştürerek
süreci başarıyla sonuçlandırmıştır.
